قوانین دیه در تصادفات منجر به فوت
تصادفات منجر به فوت عموما دارای دو جنبه عمومی و خصوصی می‌باشند که مجازات حبس یا جزای نقدی به جنبه عمومی آن بر می‌گردد و پرداخت دیه مجازات خصوصی است که در صورت مطالبه اولیای دم قابل اجرا و پرداخت است.
براساس ماده 714 قانون مجازات اسلامی هرگاه بی احتیاطی یا بی مبالاتی یا عدم رعایت نظامات دولتی یا عدم مهارت راننده ( اعم از وسائط نقلیه زمینی یا آبی یا هوایی ) یا راننده وسیله موتوری منتهی به قتل غیر عمدی شود مرتکب به شش ماه تا سه سال حبس و نیز به پرداخت دیه در صورت مطالبه از ناحیه اولیای دم محکوم می‌شود.
همچنین رانندگی در حال مستی، نداشتن گواهینامه رانندگی، داشتن سرعت غیر مجاز، حرکت دادن اتومبیل با علم به وجود نقص فنی، عدم رعایت محل عبور عابر پیاده و عبور از محل های عبور ممنوع از عوامل تشدید کننده مجازات است که حداقل مجازات را به میزان 3/2 حداکثر مجازات مذکور در این ماده افزایش می‌دهد.
قتل ناشی از تصادفات رانندگی، قتل غیر عمدی محسوب می شود و در نتیجه مقصر ضامن پرداخت دیه کامل می باشد.
در مواردی که مصدوم دچار صدمات متعدد می گردد و پس از آن فوت می نماید براساس بند ب ماده 538 قانون مجازات جدید در صورت تعدد صدمات چنانچه مرگ یا قطع عضو یا آسیب بیشتر، در اثر سرایت تمام صدمات باشد، تنها دیه نفس یا عضو یا آسیب بزرگتر ثابت می‌شود و اگر مرگ یا قطع عضو یا آسیب بزرگتر در اثر سرایت برخی از صدمات باشد، دیه صدمات مسری در دیه نفس یا عضو یا آسیب بزرگتر تداخل می‌کند و دیه صدمات غیرمسری، جداگانه محاسبه و مورد حکم واقع می‌شود.
شرکت‌های بیمه بر اساس بیمه نامه ای که هر فرد دارد مسئول پرداخت دیه می باشند ولی این خسارات باید در حکم دادگاه قید شود زیرادر غیر این صورت اداره بیمه خود را موظف به پرداخت نمی داند و از این جهت مشکلاتی برای طرفین ایجاد می گردد.
اما در خصوص هزینه های مازاد بر دیه از جمله هزینه بیمارستان و درمان اگرچه به نظر می رسد اختلاف رویه در میان دادگاه‌ها وجود دارد، اما معمولا هزینه‌های مازاد بر دیه قابل مطالبه است و زیان دیده می‌تواند با تقدیم دادخواست حقوقی، این هزینه‌ها را از مقصر مطالبه نمود.
نکته قابل توجه دیگر آن است که بر اساس قوانین ایران خسارات معنوی قابل مطالبه نیستند و در نتیجه از باب تاملات روحی که ممکن است مصدوم و یا خانواده‌اش متحمل شده باشند نمی‌توان درخواست خسارت کرد.
زمان پرداخت دیه توسط بیمه
زمان پرداخت دیه توسط بیمه گر بر اساس قانون بیمه اجباری شخص ثالث مصوب 1395 و طبق مفاد 31-32-33 معین شده است که به اختصار عرض می‌گردد:
ماده 31- بیمه گر یا صندوق حسب مورد مکلف به پرداخت خسارت متعلقه حداکثر تا 15 روز پس از دریافت مدارک مورد نیاز می‌باشند
ماده 32- زیاندیده یا اولیاء دم متوفی موظفند پس از قطعی شدن مبلغ خسارت برای تکمیل پرونده به بیمه گر یا صندوق مراجعه کنند. بیمه گر نیز مکلف است حداکثر ظرف بیست روز از تاریخ قطعی شدن، مبلغ خسارت را به زیاندیده بپردازد در صورت عدم مراجعه زیاندیده مبلغ مذکور نزد صندوق تودیع و قبض واریز بیمه گر به مرجع قضایی تحویل و بیمه گر بری الذمه خواهد بود. صندوق نیز مکلف است به محض مراجعه زیاندیده مبلغ را عیناً به ایشان پرداخت کند
ماده 33- در صورت عدم پرداخت خسارت توسط بیمه گر یا صندوق حسب مورد طبق تکلیف(ماده 31و32) زیاندیده حق مطالبه جریمه تاخیر در پرداخت خسارت را (به ازای هر روز تاخیر نیم در هزار مبلغ خسارت) را خواهد داشت
نحوه تقسیم دیه بین اولیای دم
زمانی که فردی فوت می کند نحوه تقسیم دیه و میزان آن همانند تقسیم ارث می باشد . برای مثال : اگر فردی فوت کند و دارای یک همسر و پدر باشد ( فرزند نداشته باشد و مادر نیز قبل از متوفی فوت کرده باشد ) سهم همسر یک چهارم از دیه است و سهم پدر سه چهارم می باشد
لازم به ذکر است در صورتی که متوفی همسر باردار داشته باشد ، جنین در صورتی از دیه سهم می برد که « انعقاد نطفه جنین باید قبل از فوت مورث بوده باشد و اینکه جنین حتما باید زنده متولد بشود ؛ اگر چه یک لحظه بعد از زنده متولد شدن فوت کند » همانند ارث جنین است
اما ممکن است که فردی که موجب حادثه ( تصادف ) فوت شده است از وراث فرد متوفی باشد ، در این صورت به فرد مقصر دیه تعلق نمی گیرد
همچنین اگر در اثر جنایتی دو نفر فوت کنند و بین آن ها رابطه توارث وجود داشته باشد دیه فرد اول به فردی که دوم فوت کرده می رسد
چنان چه راننده مقصر فوت شد ارائه مدارک زیر لازم است
تصویر برابر با اصل شده معاینه جسد و در صورت ارجاع به کمیسیون پزشکی نتیجه سم‌شناسی
تصویر برابر اصل شده جواز دفن
تصویر برابر اصل شده گواهی فوت
گواهی انحصار وراثت نامحدود
تصویر برابر اصل شده کارت ملی و شناسنامه راننده مجروح یا فوت شده
نحوه پرداخت به راننده مقصر چگونه است
غرامت رانندگان مقصر از محل بیمه حوادث سرنشین پرداخت می‌گردد. در ضمن غرامت در صورتی پرداخت می‌شود، که جزء استثنائات نباشد و دارای گواهینامه مجاز باشد و اینکه راننده مقصر حادثه فوت کند و یا دچار نقص عضو کلی و یا جزئی شود
بیمه شخص ثالث در حالت مستی راننده
در ماده 16 قانون بیمه شخص ثالث که در سال 1394 تصویب شده است، بیمه گر را در مواردی مکلف نموده است که بدون دریافت ضمانت، خسارت زیان دیده را تماما پرداخت کند
پس از آن، سازمان بیمه گر با مراجعه به مراجع قانونی به عنوان قائم مقام از سمت فرد زیان دیده، تمام و یا بخشی از خسارت پرداخت شده را از فرد مقصر اخذ نماید. از جمله مواردی که در این قانون ذکر شده است، رانندگی در حالت مستی می باشد
در بند ب قانون بیمه شخص ثالث در حالت مستی راننده چنین آمده است:
چنانچه رانندگی در حالت مستی و یا مصرف مواد روان گردان و یا مواد مخدر انجام شده باشد و منجر به وقوع حادثه شده باشد که به تایید نیروی انتظامی و یا دادگاه و یا پزشکی قانونی نیز رسیده باشد، بیمه گر مکلف است خسارت فرد زیان دیده را پرداخت نماید و بعد همه و یا بخشی از خسارت را از مقصر دریافت کند
بنابراین با توجه توضیحات داده شده توجه کنید که بیمه رانندگی در حالت مستی از نوع بیمه شخص ثالث بوده و بیمه گر مکلف است در این حالت نیز خسارت را پرداخت نماید. اما بیمه گر می تواند پس از پرداخت بیمه شخص ثالث در حالت مستی راننده با مراجعه به مقام قضایی مربوطه نسبت به دریافت تمام و یا بخشی از مبلغ پرداخت شده اقدام نماید
آیا به خود راننده مست هم بیمه تعلق می گیرد؟
توجه کنید که بیمه شخص ثالث موظف است تا خسارت های وارد شده به شخص ثالث همچون راننده و یا سرنشینان خودروی مورد خسارت واقع شده و یا حتی سرنشینان خودروی مقصر را پرداخت نماید
اما این بیمه مسئولیتی در قبال راننده مقصر و یا مست ندارد
پس در پاسخ به این سوال که “آیا بیمه به راننده مست تعلق میگیرد”، باید گفت که جواب، خیر است
اما دقت کنید که به همراه بیمه شخص ثالث، بیمه دیگری تحت عنوان بیمه حوادث راننده بالاجبار ارائه می شود که این بیمه خسارات جانی که به راننده مقصر(مست) وارد شده است را تحت پوشش قرار می دهد
همچنین لازم به ذکر است که در ماده 6 قانون بیمه قدیم، بیمه شخص ثالث در حالت مستی راننده تنها در
صورت فوت و یا نقص عضو، مجبور بود تا خسارت پرداخت نماید اما در ماده 16 قانون جدید، این بیمه موظف
است تا علاوه بر پرداخت غرامت فوت و یا نقص عضو، حتی هزینه های جراحت های اندک را نیز به راننده مقصر پرداخت نماید
