خیانت در امانت

مفهوم خیانت در امانت
استعمال ، تصاحب ،تلف ، مفقود نمودن توام با سو نیت مالی که از طرف مالک یا متصرف قانونی به کسی سپرده شده و بنا بر استرداد یا به مصرف معین رسانیدن آن بوده است مفهوم خیانت در امانت می باشد .درواقع جرم خیانت در امانت یکی از جرایم مهمی می باشد که مورد توجه ایات و روایات و همچنین قوانین تعزیراتی قرار گرفته است .
خیانت از نظر لغوی به معنای پیمانشکنی، نقض عهد، بیوفایی و رعایت نکردن امانتداری است و امانت در اصطلاح عبارت از مالی است که به وسیله یکی از عقود امانی یا به حکم قانون نزد شخصی باشد.
خیانت در امانت در قانون تعریف نشده است اما بااین وجود در قانون مجازات اسلامی جرم بوده و برای مرتکبان آن مجازات تعیین شده و خسارت زیاندیده نیز باید جبران شود.
حقوقدانان با توجه به مصادیق مذکور در مواد 673 و 674 بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی مصوب سال 1375 خیانت در امانت را به عمل عمدی و بر خلاف امانت امین به ضرر صاحب مال تعریف کرده‌اند.
هر کس از سفید مهر یا سفید امضایی که به او سپرده شده یا به هر طریق به « ، بر اساس ماده 673 این قانون دست آورده است، سوء استفاده کند، به یک تا سه سال حبس محکوم خواهد شد.
هر گاه اموال منقول یا غیر منقول یا نوشتههایی از قبیل سفته، چک، قبض و « همچنین بر اساس ماده 674 نیز نظایر آن به عنوان اجاره یا امانت یا رهن یا برای وکالت یا هر کار با اجرت یا بیاجرت به کسی داده شده و بنا براین بوده است که اشیای مذکور مسترد شود یا به مصرف معینی برسد و شخصی که آن اشیا نزد او بوده، آنها را به ضرر مالکین یا متصرفین آنها استعمال یا تصاحب یا تلف یا مفقود کند، به حبس از 6 ماه تا سه سال محکوم خواهد شد.
عناصر تشکیل دهنده جرم
همانطور که گفته شد، عنصر قانونی جرم خیانت در امانت در ماده 674 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات ذکر شده و برای مرتکبین آن نیز مجازات حبس در نظر گرفته شده است.
عنصر مادی جرم خیانت در امانت نیز عبارت است از استعمال، تصاحب، اتلاف یا مفقود کردن مال مورد امانت که میتواند به شکل فعل یا ترک فعل باشد اما عمدتاً به صورت فعل است که در ماده 674 بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی مصوب سال 1375 آمده است
استعمال: به معنای استفاده کردن از مال مورد امانت جرم است، برای مثال شخصی خودروی خود را به دوستش امانت میدهد تا در پارکینگ منزل خود از آن نگهداری کند، اما دوست وی از آن خودرو برای مسافرکشی استفاده میکند.
تصاحب: یعنی شخص امینی به جای انجام وظیفهاش، مال دیگری را از آن خود بداند و با آن طوری رفتار کند که دیگران گمان کنند او مالک مال است
اتلاف: تلف یا نابود کردن مال مورد امانت، یکی دیگر از گونه‌های خیانت در امانت است
مفقود کردن: امین بدون این که مال مورد امانت را تلف کند، موجب شود که دستیابی آن برای مالک غیر ممکن شود
برای تحقق جرم خیانت در امانت شرایطی لازم است ازجمله :
. موضوع جرم باید مال یا وسیله تحصیل مال باشد
. مال امانی باید از سوی مالک یا متصرف قانونی به امینی سپرده شود
.مال به یکی از طرق قانونی و با شرط استرداد یا به مصرف معین رسانیدن، به امین سپرده شده باشد
.بین فعل مرتکب و ضرر مالک یا متصرف قانونی آن رابطه علیت برقرار باشد
اما سومین عنصر تشکیل دهنده این جرم که همان عنصر معنوی تشکیل جرم است عبارت از سوءنیت عام و سوءنیت خاص است. سوءنیت عام به معنای انجام عمدی عمل تصاحب، استعمال، تلف یا مفقود کردن مال موضوع امانت و سوءنیت خاص به معنای قصد و اراده ورود ضرر به غیر است. بر این اساس، تعدی یا تفریط مال امانی همراه با سوءنیت موجب مسئولیت کیفری است. قانونگذار در ماده 674 بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی، برای جلوگیری از فرار خائنین از مسئولیت به بهانه این که عقدی بین آنان و مالک یا متصرف مال هر کار با « منعقد نشده یا اینکه آن عقد، باطل بوده، خود را از محدوده عقود خارج کرده و سپرده شدن مال برای را مبنای تحقق جرم خیانت در امانت دانسته است » اجرت یا بیاجرت مجازات جرم خیانت در امانت مجازات مرتکب جرم خیانت در امانت بر اساس ماده 674 بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی مصوب سال 1375 ، حبس از 6 ماه تا سه سال است همچنین قانونگذار در ماده 673 قانون یاد شده، برای سوء استفاده از سفید مهر یا سفید امضا، یک تا سه سال حبس تعیین کرده است.
تفاوت خیانت در امانت با سرقت و کلاهبرداری
1.کلاهبرداری مشتمل براغفال وفریب قربانی و صحنه سازی های متقلبانه است جهت تحصیل مال غیر. در خیانت در امانت اخذ مال درنتیجه تحویل مال توسط مالک درکمال رضایت واقعی او به قصد به امانت سپردن واقع می شود .
2.عنصرمادی کلاهبرداری با اخذ مال ازغیر درنتیجه مانور متقلبانه کامل می شود اما عنصرمادی خیان درامانت پس از اخذ مال از مالک واقع می شود.
3.از لحااظ عنصر نتیجه درکلاهبرداری اضرار به غیر به همراه انتفاع مرتکب یا شخص مورد نظر واقع می شود .درخیانت درامانت صرف اضرار مالک کافی است اعم از اینکه خائن منتفع شود یا نشود .
ارای وحدت رویه و نظریه مشورتی در خصوص خیانت درامانت
1317 شعبه 2 دیوان عالی کشور : عنوان کلاهبرداری و خیانت درامانت برعمل /7/ 1.رای شماره 951 مورخ 19 واحد صدق نمی کند زیرا کلاهبرداری متضمن عنوان فریب است و خیانت درامانت متضمن عنوان رضایت است
پس اگر متهمی جنسی را به فریب و تقلب از شاکی گرفته باشد فقط کلاهبردار بوده واگر شاکی به رضای خود آن جنس را به او سپرده باشد که منتج به تصرف غیرمجاز متهم شود فقط خیانت درامانت است .
1355 :ارتکاب جرم تخریب باغ متعلق به غیر در صورتی که مقرون /7/ 2. رای وحدت رویه شماره 10 مورخ 21 به قصد اضرار یا جلب منافع غیرمجاز با سو نیت باشد قابل تعقیب است هرچند که مالکیت به طور اشاعه و اشتراک باشد .
7 اداره حقوقی قوه قضاییه : جرم خیانت درامانت از جرایم احصا شده است /92/ 3. نظریه مشورتی شماره 1164 در مواد 109 و جرایم موضوع تبصره مربوط به ماده 36 ق.م .ا نمی باشد و تعزیر منصوص شرغی نیز نبوده ودر نتیجه مشمول مرور زمان می شود.