تخریب

تخریب به چه معناست؟

تخریب» در لغت به معنی خراب کردن و ویران کردن و نابود کردن و «احراق» به معنی آتش زدن یا سوزاندن آمده است و در عالم حقوق نیز هر دو عنوان در خود معنای  لغوی به کار رفته‌اند

هیچ کس حق خراب کردن و آسیب زدن به اموال دیگران ( جرم تخریب ) و یا تعرض به آنها را ندارد، به دلیل اینکه مالکیت افراد بر اموال و دارایی های خود، امری قانونی بر شمرده شده است.

در قانون اساسی، احکام متناسبی با جرم تخریب اموال خصوصی و عمومی تعیین شده است .

«تخریب» به معنی ویران کردن و خراب کردن است. در اصطلاح حقوقی نیز تخریب به معنی خراب کردن ابنیه (بناها و ساختمانها) و خراب کردن اموال، استعمال می شود

جرم تخریب در قانون تعریف نشده است، بلکه فقط به ذکر مصادیقی از آن بسنده شده است.

از طرف دیگر، قانونگذار، حرق و آتش زدن را که وسیله تباه کردن و از بین بردن مال است مترادف با تخریب به کار برده است.

تخریب را میتوانیم به این صورت تعریف کنیم: لطمه زدن عمدی به طور کلی یا جزئی نسبت به مال یا شی ء متعلق به شخص حقیقی یا حقوقی به طرق مذکور در قانون.

اما باید دانست که در قانون، معیار و ضابطه ای برای میزان خرابی یا صدمه زدن مشخص نشده است. در نتیجه ضابطه تشخیص لطمه زدن عرف و اجتماع است که بر اساس آن در هر مورد باید به «عرف» مراجعه کرد.

لطمه زدن به یکی از دفاتر تجارتی و پاره کردن چند برگ از آن در نظر عرف تخریب شناخته می شود.

نکته دیگری را که باید مد نظر قرار داد، این است که علاوه بر عمل فیزیکی لطمه زدن، ورود ضرر به مال دیگری نیز شرط تحقق جرم است، زیرا تا ضرر واقع نشود، جرم تحقق پیدا نخواهد کرد. مثلا شخصی عمدا آب را به پشت دیوار خانه همسایه اش انداخته اما هنوز ضرری به آن نرسانده، تخریبی صورت نگرفته است.

جرم تخریب عمدی است یا غیرعمدی؟

جرم تخریب از جمله جرایم عمدی است که مطلق ایراد ضرر از ناحیه مرتکب، در صورت ایجاد شدن ضرر برای مجرمیت فاعل کفایت می کند.

به عبارت دیگر، نتیجه مجرمانه در جرم تخریب انجام یافته، مستتر است اعم از اینکه فاعل صدمه در حین ارتکاب خواهان نتیجه مجرمانه حاصله بوده باشد یا نباشد.

ضمنا نوع وسیله ی ارتکاب جرم نیز در تحقق آن مهم نمیباشد یعنی مهم نیست که مثلا خودروی فرد با چاقو آسیب دیده باشد یا مثلا با آجر؛ هر چند در پاره ای از اوقات موجب تشدید مجازات خواهد شد.

به موجب فانون خسارت کیفری سال 1971، ارتکاب حریق (آتش زدن) عمدی عبارت است از انهدام  (نابود کردن) یا از بین بردن اموال یا ایجاد خسارت به وسیله ی آتش زدن.

ترک فعل در جرم تخریب

بدون تردید جرم تخریب مانند اغلب جرایم عمدی ناشی از رفتار مجرمانه و فعل خارجی مثبت مرتکب جرم است که در قالب عمل فیزیکی از بین بردن یا لطمه زدن کلی یا جزئی به مال غیر ظاهر می گردد.

بنابراین ترک فعل هر چند موجب از بین رفتن یا ورود ضرر به مال متعلق به غیر شود عنصر مادی تخریب محسوب نخواهد شد. مثلا اگر مستاجر مغازه ای در فصل زمستان، برف بام مغازه را به موقع پارو نکند و در اثر آن به عین مستاجره خسارتی وارد شود، ترک فعل او عنصر مادی جرم تخریب محسوب نخواهد شد، هر چند از نظر مدنی ضامن خسارات وارده خواهد بود.

نکته ای که در اینجا نباید آن را فراموش کنیم مسئله از حیز انتفاع انداختن مال متعلق به دیگری با حفظ اصل مال است.

مثلا اگر کسی روی زمین زراعی متعلق به دیگری با ریختن سم باعث شود که دیگر چیزی در آن نروید در این مورد با اینکه اصل مال (زمین) موجود است، ولی بر اثر اقدام مرتکب، مال از حیز انتفاع ساقط شده است.

جرم تخریب شامل چه اموالی می شود؟

بی گمان آنچه از ناحیه مرتکب جرم (فردی که تخریب توسط او صورت گرفته)، مورد تعدی و تجاوز قرار می گیرد، عبارت از هر چیز با ارزشی است که اختصاص آن به شخص حقیقی یا حقوقی ممکن باشد.

اعم از اینکه آن شی ء مال منقول باشد یا غیر منقول. به علاوه از نظر تعلق مال به غیر نیز بر حسب مورد موضوع تخریب ممکن است ناظر به تاسیسات و اموال نظامی یا عمومی و عام المنفعه و یا اموال خصوصی اشخاص و یا اشیا و ابنیه و آثار ملی، مذهبی، تاریخی و یا مربوط به میراث فرهنگی باشد.

عوامل تشکیل دهنده جرم تخریب

محرز شدن قصد مجرمانه مرتکب که موجب ضرر به دیگری شده باشد

موضوع جرم تخریب میتواند هر شی منقول و یا غیر منقول باشد

صدمه ای که به مال دیگری وارد میشود باید آگاهانه باشد.

عنصر مادی جرم تخریب چیست ؟

1.عمل مرتکب : جرم تخریب اموال مثل سایر جرایم علیه مالکیت و اموال، مستلزم ارتکاب به یک فعل مثبت خواهد بود. به گونه ‌ای که تحقق جرم مذکور با ترک فعل امکان پذیر نباشد. به عنوان مثال مستاجر خانه‌ای که در فصل زمستان در زمان مناسب دست به پاروی بام نزند و این عمل نکردن به موقع وی، منجر به آسیب رسیدن و وارد شدن خسارت به عین مستاجره شود.

از لحاظ مدنی تنها خودش ضامن خسارت وارد شده خواهد بود. لازم به ذکر است در برخی از مواقع فعل مثبت در تخریب در زمان ارتکاب اتفاق می‌افتد؛ مثل قطع کردن و یا شکستن درخت. قطع آبی که منجر به خشک شدن محصول و یا درختی می شود از مصادیق غیر مستقیم آن به شمار می رود.

2.موضوع جرم تخریب : مال یا شیئ یا سند متعلق به دیگری موضوع جرم تخریب می باشد. به طور کلی موضوع جرم تخریب به سه گروه اموال و اشیا و اسناد تقسیم میشود. قانونگذار کلیه اشیا اعم از منقول و غیرمنقول را تحت حمایت کیفری قرارداده گر چه آن اشیا ارزش مالی نداشته ولی از نظر صاحب آن داراری ارزش معنوی باشد.

3.ورود ضرر : در جرائم علیه اموال و مالکیت از جمله جرم تخریب ورود ضرر شرط تحقق جرم است. ضرر و زیان می تواند مادی، معنوی، یا منافع ممکن الحصول باشد

4.تعلق مال به دیگری : در جرم تخریب تعلق مال به دیگری از شرایط عنصر مادی جرم است

5.وسیله ارتکاب جرم : بر طبق قانون برای تحقق جرم تخریب اموال در نظر گرفته نشده است. اما گاها وسیله ارتکاب به جرم در تشدید مجازات تاثیرگذار خواهد بود. به عنوان مثال استفاده از حریق و یا مواد منفجره منجر به تشدید مجازات خواهد شد

در ماده 677 برای اتلاف مال دیگری 6 ماه تا 3 سال حبس تعیین شده است. در صورتی در مواد 675 و 678 برای اتلاف همان مال با استفاده از حریق و یا مواد منفجره 2 تا 5 سال حبس در نظر گرفته شده است.

عنصر معنوی جرم تخریب

1.سوء نیت عام : سوء نیت عام در جرم تخریب همان اراده و اختیار و خواست مرتکب جرم است. به طوری که تخریب مال دیگری بدون اراده و خواست مرتکب، به دلیل فقدان سوء نیت، فاقد جنبه کیفری بوده و تنها موجب مسئولیت مدنی می‌گردد.

2.سوء نیت خاص : سوء نیت خاص اراده‌ی آگاه نسبت به مال موضوع جرم یا شخص متضرر از جرم است. در جرم تخریب علاوه بر عمد و قصد در انجام فعل مجرمانه ارتکابی، احراز قصد ایراد ضرر خسارت به دیگری ضروری است.

مجازات جرم تخریب

1.مجازات اصلی ساده : در مورد تخریب اموال دیگران، حبس و شلاق و جزای نقدی در متون قانونی و در مواد 675 به بعد قانون مجازات اسلامی پیش بینی شده است

2.مجازات اصلی با کیفیت مشدده : گاهی قانونگذار به جهاتی خاص مجازات اصلی ساده مرتکب تخریب اموال را تشدید نموده و مجازات سنگین تری برای مرتکب قائل شده است. جهات خاص معمولا تحریق و یا استفاده از مواد منفجره است.