تعریف سفته
سفته یا فته طلب سندی است که به موجب آن امضا کننده تعهد می کند مبلغی در موعد معین و یا هر وقت که حامل یا شخصی که سفته را در اختیار دارد، پولش را طلب کند بپردازد.
نحوه تهیه سفته
سفته را از باجه های بانک باید تهیه نمود اگرچه امروزه در بازار نیز افرادی هستند که سفته به فروش میرسانند ولی لازم است توضیح دهم که اولا در این جور مواقع سفته را به مبلغی گرانتر از بهاء واقعی آن میفروشند دوما ممکن است با توجه به روشهای متعدد جعل اسناد از اعتبار واقعی برخوردار نباشد و یا جعلی باشند.
قانون سفته
دارنده سفته باید در سررسید سفته را مطالبه کند. اگر وجه سفته پرداخت شد که خب قضیه تمام است ، ولی در صورت عدم پرداخت ، دارنده سفته باید ظرف 10 روز از تاریخ سر رسید، سفته را واخواست کند. واخواست اعتراض رسمی است به سفته ای که در سررسید آن پرداخت نشده و علیه صادرکننده سفته به عمل می آید. از آنجا که این اعتراض باید رسما به صادرکننده ابلاغ شود، واخواست در برگه های چاپی که از طرف وزارت دادگستری تهیه شده نوشته می شود، علاوه بر این بانک ها نیز واخواست نامه چاپی مخصوص دارند. در واخواست رونوشت کامل سفته نوشته می شود و دستور پرداخت وجه سفته که به وسیله دادگاه انجام میگیرد، آورده می شود.
قابلیت انتقال سفته در مقررات سفته
با توجه به مقررات سفته سفته قابل انتقال به غیر نیز است؛ بهطوری که عبارت «حوالهکرد» در سفته، به شخص این اختیار را میدهد که سفته را به دیگری واگذار کند. البته اگر این عبارت هم در سفته وجود نداشته باشد، دارنده آن میتواند با پشتنویسی (ظهرنویسی) آن را به شخص دیگری انتقال دهد. برای انتقال سفته، باید آن را ظهرنویسی کرد. ظهرنویسی به این معنا است که دارنده سفته، مطالبی که در برگیرنده هدف او از دریافت یا انتقال سفته است را پشت آن می نویسد و با امضا، تایید میکند. اگر ظهرنویسی سفته برای انتقال باشد، دارنده جدید سفته دارای کلیه حقوق و مزایایی است که به این سند تعلق دارد.
همچنین دارنده سفته میتواند برای وصول وجه آن به فرد دیگری وکالت دهد تا او این کار را برایش انجام دهد. البته اگر ظهرنویسی برای وکالت در وصول باشد، باید این موضوع در پشت سفته نوشته و امضا شود، چون کسی که وکالت در وصول را از طریق ظهرنویسی به دست میآورد، مانند دارنده سفته حق اقامه دعوی برای وصول را خواهد داشت.
واخواست سفته پرداخت نشده
نکتهای که باید مورد توجه قرار داد، این است که کسی که سفته را در اختیار دارد، باید در سررسید، سفته را مطالبه کند و اگر وجه سفته پرداخت نشد، دارنده سند باید ظرف 10 روز از تاریخ سررسید، سفته را واخواست کند. واخواست، اعتراضی رسمی نسبت به سفتهای است که در سررسید پرداخت نشده است. این اعتراض علیه صادرکننده سفته به عمل میآید و باید رسما به او ابلاغ شود. این برگههای واخواست، نسخههای چاپی است که توسط دادگستری تهیه میشود و آنها را میتوان از بانکها نیز تحویل گرفت. دستور پرداخت وجه سفته که توسط دادگاه انجام میشود، در این برگه نوشته میشود. واخواست با استفاده از کاغذ کاربن در سه نسخه مشابه تنظیم و به وسیله واخواستکننده امضا شده و پس از چسباندن تمبر، سفته توسط مامور اجرا ابلاغ میشود.
دارنده سفتهای که واخواست شده و در موعد مقرر اقامه دعوی کرده است، میتواند از دادگاه بخواهد که اموال طرف دعوی را قبل از رسیدگی و صدور حکم به نفع او توقیف کند. در این حالت پس از صدور حکم، دارنده سفته نیز در وصول طلبش از مال توقیفشده نسبت به سایرین تقدم دارد و دادگاه نیز به محض تقاضای دارنده سفته ممکن است معادل وجه آن را از اموال طرف مقابل به عنوان تامین توقیف کند.
چه زمانی اجرای سفته غیرقانونی است
اگر کارفرما سفته امانی کارگر را که بابت ضمانت حسن انجام کار داده است بعد از پایان قرارداد کار پس ندهد و یا بدون هیچ دلیل قانونی آن را به اجرا بگذارد این عمل کارفرما مصداق جرم خیانت در امانت است و کارگر باید اول اظهارنامهای قانونی ارسال کرده و بعد از آن میتواند دعوای کیفری خیانت در امانت در دادسرا را مطرح کند. در صورت اقدام شرکت یا مؤسسه در خصوص مطالبه وجه سفته کارگر باید اثبات کند که سفته بابت ضمانت حسن انجام کار بوده و شما حسن انجام کار داشتهاید در این صورت از وصول سفته جلوگیری میشود، برای اثبات اگر سند کتبی نداشته باشید میتوانید از شاهد استفاده کنید.
افرادی که سفته و یا چک بابت ضمانت حسن انجام کار میدهند باید این نکته مهم را رعایت کنند که داخل سفته حتماً قید شود این سفته بابت حسن انجام کار و یا ضمانت بوده و هیچ ارزش دیگری ندارد و یک کپی از سفته تهیه کرده و به امضای مدیر شرکت (کارفرما) برسانند؛ با این کار از سوءاستفادههای احتمالی در آینده جلوگیری میشود.
مطابق قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات در ماده 673 به صراحت بیان میکند: هر کس از سفید مهر یا سفید امضایی که به او سپرده شده است یا به هر طریق بهدست آورده سوءاستفاده نماید به یک تا سه سال حبس محکوم خواهد شد و در ماده 674 تعزیرات هم میگوید: هرگاه اموال منقول یا غیر منقول یا نوشتههایی از قبیل سفته و چک و قبض و نظایر آن به عنوان اجاره یا امانت یا رهن یا برای وکالت یا هر کار با اجرت یا بیاجرت به کسی داده شده و بنا بر این بوده است که اشیاء مذکور مسترد شود یا به مصرف معینی برسد و شخصی که آن اشیاء نزد او بوده آنها را به ضرر مالکین یا متصرفین آنها استعمال یا تصاحب یا تلف یا مفقود نماید؛ به حبس از 6 ماه تا سه سال محکوم خواهد شد.