مهر و موم ترکه حاصل یکی از موارد زیراست:
- لاک یا موم که گداخته و در مدخل خانه و امثال آن یا صندوق یا پاکت و مانند آن قرار داده می شود.1
- نهادن علامت مهر رسمی بر روی لاک یا موم گداخته.2
پس از آنکه یک نفر فوت می نماید، اولین اقدامی که برای جلوگیری از حیف و میل احتمالی و افراط و تفریط، در مورد ترکه متوفی متصور است، مهر و موم ترکه می باشد.
مهر و موم ترکه گاهی با درخواست اشخاص، صورت می پذیرد (ماده 167 قانون امور حسبی) و گاهی بدون درخواست (ماده 168 قانون امور حسبی)
اشخاصی که می توانند درخواست مهر و موم ترکه را بنمایند:
- هر یک از ورثه یا نماینده قانونی آنها
- موصی له در صورتی که وصیت به جزء مشاع شده باشد
- طلبکاران متوفی که طلب آنها مستند به سند رسمی یا حکم قطعی باشد به مقدار طلب ، در صورتی که در مقابل طلب، رهن نبوده و ترتیب دیگری هم برای تامین طلب نشده باشد ( مثلا از طریق صدور قرار تامین خواسته اقدام به توقیف مال نشده باشد)
در موارد ذیل مهر و موم ترکه بدون درخواست اشخاص و صرف اطلاع دادگاه برای اقدام و صدور قرار مهر و موم ترکه کافی می باشد:
1.در موردی که کسی در خانه استیجاری یا مهمان خانه و امثال آن فوت شده و کسی برای حفظ اموال او نباشد.
2.در صورتی که از اموال دولتی یا عمومی نزد متوفی، امانت باشد.( ماده 168 قانون امور حسبی
تحریر ترکه (لیست کردن اموال متوفی) به چه ترتیبی است؟
وراث و نمایندگان قانونی آنان و وصی می‌توانند برای تعیین میزان و مقدار ترکه، از مقام قضایی تحریر ترکه را درخواست کند. در این صورت بعد از دعوت اشخاص ذی‌نفع و آگهی تعیین وقت که از یک‌ماه نباید کمتر و از سه ماه نباید بیشتر باشد، منتشر می‌شود. غیبت اشخاصی که برای تحریر ترکه یا مهر و موم ترکه احضار شده‌اند مانع از تحریر ترکه نیست. هرگاه ترکه متعلق حقوق عمومی قرار بگیرد یا غایب یا محجوری در بین وراث باشد یا وارث متوفی معلوم نباشد، امین یا قیم ملزم است درخواست تحریر ترکه را از مرجع ذی‌صلاح کند.
اگر متوفی در ایران ساکن هم نبوده باشد، دادگاهی که اموال غیر منقول متوفی در حوزه آن واقع شده، صالح است و اگر اموال غیر منقول هم در حوزه های متعدد واقع باشند، دادگاهی که که قبل از همه اقدام نموده صالح می باشد.
مدارکی که مراجعه کنندگان در مورد مهر و موم ترکه نیاز به ارائه دارند:
1.شناسنامه و کارت ملی یکی از وراث
2.درصورت امکان ارائه گواهی
3.انحصار وراث
