ممانعت از حق

ممانعت از حق چیست؟

عبارت است از اینکه کسی مانع استفاده مالک از ملکش بشود. فرضا کسی در آپارتمان خودش با ایجاد تغییراتی مانع استفاده همسایه طبقه بالا یا پایین در استفاده از آب یا برق یا تلفن وی شود.

ارکان تشکیل دهنده ممانعت از حق

•      سبق استفاده از حق
•      ملک غیر
•      ممانعت

سبق استفاده از حق

وجود دعوی ممانعت از حق منوط است به اینکه تصرف متصرف در مال مورد اختلاف به عنوان مالکیت صورت نگرفته باشد . در دعاوی تصرف عدوانی و مزاحمت متصرف سابق کسی است (همچون مالک که همه گونه اختیار نسبت به ملک خود دارد) بطور کامل بر مال استیلاء داشته و از آن به نفع خود استفاده می کند ، ولی وضع متصرف در حقوق ارتفاقی و انتفاعی چنین نیست و سابقه استفاده متصرف حاکی از تصرفاتی ناقص است که در حد استفاده ارتفاقی و انتفاعی در مال غیر ( مال مورد تصرف غیر ) حاصل می شود . حال لازم است این تصرف با تمامی ارکان و شرایط آن ، مدتی ادامه داشته باشد تا بر حسب عرف بتوان آن را به عنوان سابقه پذیرفت.

ملک غیر

قانون مدنی در تعریف حق انتفاع و حق ارتفاق صریحاً به تعلق این حقوق در ملک غیر اشاره نموده است . نیازی نیست که الزاماً متصرف ملک موضوع استفاده ارتفاقی ، مالک ملک باشد ، مثل مستاجری که متصرف ملکی است که لوله بخاری مستاجر تحتانی از طبقه فوقانی که در تصرف استیجاری مستاجر دیگر است عبور می کند . در دعوی ممانعت از حق خوانده دعوی همان است که در تعریف دعوی به کلمه « غیر» تعبیر شده است . دعوی ممانعت از حق زمانی قابل طرح است که متصرف اصلی ملک نسبت به تصرفات ارتفاقی یا انتفاعی دیگری اختلال ایجاد نماید و الا اگر شخص بیگانه ای که هیچگونه تصرف سابق در ملک موضوع ارتفاق و انتفاع نداشته ، در مقام تجاوز به تصرفات صاحب ارتفاق و انتفاع برآید ، اقدام او حسب مورد تصرف عدوانی یا مزاحمت خواهد بود نه ممانعت از حق . در واقع دعوی ممانعت از حق ضامن حفظ موقعیت خاصی است که برای متصرفین حقوق انتفاعی و ارتفاقی بر اثر استمرار در استفاده از مال غیر، در مقابل متصرف اصلی آن بوجود می آید و نظم خاصی را همراه دارد.

ممانعت

مانع عبارت است از چیزی که جلوگیری کند از اثر بخشیدن چیز دیگر . در قوانین تصرف بین اقدامات مزاحمت آمیز و عملیاتی که موجب ممانعت است افتراق صریحی پیش بینی نشده است ، معذالک دو تفاوت عمده بین دو مفهوم موجود است . اولاً – عامل مزاحمت در مال مورد اختلاف هیچگونه مالکیت و تصرفی ندارد ولی اصطلاح ممانعت برای موردی انتخاب شده که ایجاد کننده آن متصرف اصلی ملک است و تصرفات انتفاعی و ارتفاقی به زیان ملک او استقرار یافته و به عبارت دیگر خوانده دعوی ممانعت کسی است که محل مورد تصرف خود را در مجاورت ملک خواهان در اختیار دارد و برای کمال انتفاع از محل متصرفی خود ، مانع بهره برداری از حق انتفاع و حق ارتفاق همسایه می گردد . ثانیاً- در تحقق معنای مزاحمت عدم خروج مال از ید متصرف سابق از شرایط ضروری و حتمی است و حال آنکه ممانعت مفهومی وسیع دارد ، هم شامل موردی می شود که محل انتفاع و محل ارتفاق از تصرف خواهان خارج شده و هم مواردی را در بر می گیرد که مانند مزاحمت ، محل انتفاع و ارتفاق در تصرف خواهان باقی است و صرفاً استفاده از آن را غیر ممکن یا محدود می سازد . با صرف نظر کردن از اختلاف فوق الذکر می توانیم کلیه شرایطی را که برای تحقق مزاحمت لازم است را در مورد ممانعت نیز ضروری بدانیم . بنابراین ممانعت نیز همانند مزاحمت  باید بصورت فعل باشد نه ترک فعل . ممانعت باید صورت عمل به خود بگیرد ، ممانعت باید ارادی و عمدی و توأم با قصد باشد و قصد ممانعت باید متوجه تصرف انتفاعی ارتفاقی باشد.

مرجع مطرح کردن دعوای ممانعت از حمطابق با ماده12 قانون آئین دادرسی مدنی دعاوی مربوط به اموال غیرمنقول اعم از دعاوی مالکیت ، مزاحمت ،ممانعت از حق ، تصرف عدوانی و سایر حقوق راجع به آن در دادگاهی اقامه می شود که مال غیر منقول در حوزه آن واقع است ، اگرچه خوانده در آن حوزه مقیم نباشد.

توجه شود که در این دعوی ارسال دادخواست به مرجع صالح از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی صورت می گیرد ، فلذا جهت ثبت و ارسال دادخواست به دادگاه ، به همراه مدارک مربوطه و کارت عابر بانک جهت پرداخت هزینه دادرسی ، ابتدا به این دفاتر مراجعه نمائید.

هزینه دادرسی:

این دعوی از جمله دعاوی غیر مالی  است و مستلزم پرداخت هزینه دادرسی مطابق با دعاوی غیر مالی می باشد

تفاوت ممانعت از حق و مدر نگاه نخست ممکن است که دو نوع دعوای مزاحمت و دعوای ممانعت از حق با هم اشتباه شوند . در حالی که این دو نوع دعوا کاملا با یکدیگر تفاوت دارند . تفاوت مزاحمت و ممانعت از حق را می توان اینگونه بیان کرد:

در  ممانعت از حق ، عمل فاعل به طور کلی مانع استفاده استفاده کننده از حق می شود . در حالی که در مزاحمت ، عمل فاعل اختلال جزئی در تصرف ایجاد می کند ؛ بدون اینکه بهره مندی متصرف را به طور کلی غیر ممکن نماید . به عنوان مثال ، در خصوص ممانعت از حق ، شخص متصرف با تصرف مال غیر منقول اجازه استفاده از آن را به طور کلی نمی دهد اما در مزاحمت بدون اینکه مال از تصرف شخص خارج شده باشد ، تصرفات متصرف مزاحم تصرفاتش است . بنابراین ، در هر موقعیت ، با توجه به شرایط موجود باید یکی از این دو دعوا را انتخاب کرد و نسبت به آن اقامه دعوا نمود . البته ، اکثر قواعد مربوط به دعوای ممانعت از حق و دعوای مزاحمت با یکدیگر شبیه هستند .